Vijf vragen aan: David Onnekink (TUU)

Maandag 20 januari 2025

overgenomen uit de nieuwsbrief van de Nederlandse Zendingsraad

1. Even voorstellen: wie ben je en wat heb je met zending?

Mijn naam is David Onnekink en ik ben sinds 2024 Bijzonder Hoogleraar aan de Theologische Universiteit Utrecht. Mijn leeropdracht richt zich op het verkennen van theologische reflecties op ecologische uitdagingen van vandaag. Ik ben in het bijzonder geïnteresseerd in de rol die zendingsorganisaties daarin kunnen spelen en dat in een aantal gevallen ook al doen. Het afgelopen jaar heb ik al mooi samengewerkt met een aantal organisaties die bij de NZR zijn aangesloten.

Ik ben al jaren geïnteresseerd in zendingsorganisaties. Als historicus denk ik dat het hier om unieke organisaties gaat die een bijzondere rol op het wereldtoneel speelden en nog steeds spelen. Buiten de christelijke wereld is er heel weinig aandacht voor. Dat vond ik onterecht. Daarom zijn we enkele jaren geleden begonnen met een netwerk van wetenschappers wereldwijd om meer studie te maken van de rol van zendingsorganisaties. Maar ook binnen de christelijke wereld is het goed om dat verhaal te vertellen. Historische studie kan inzicht geven in de keuzes die vroeger zijn gemaakt en welke gevolgen die hadden.

2. Waar liggen voor jou programmatisch de uitdagingen voor jouw werk/jouw organisatie in de komende tijd?

Mijn leeropdracht is om na te denken over de rol die zendingsorganisaties kunnen spelen in de klimaatcrisis. In het bijzonder gaat het dan ook om de theologische verantwoording daarvan: waarom moet ecologische verantwoordelijkheid een onderdeel van zending zijn? Mijn interesse gaat ook uit naar de manier waarop zendingsorganisaties zich profileren, welk ‘grote verhaal’ ze hebben te vertellen en hoe ze dat verwoorden en verbeelden. Dat is nodig omdat de aarde zucht en zending zich daar niet aan kan onttrekken. Tegelijkertijd kan eco-theologie ook weerstand oproepen en is het belangrijk om verschillen van mening over dit thema te erkennen.

3. Hoe zie jij de verhouding tussen zending binnen Nederland en zending vanuit Nederland en zending van overal naar overal?

Wereldwijd zie je dat zending steeds meer ondernomen wordt door niet-Westerse landen. Als het echter gaat om ecologische vraagstukken dan lijken juist Nederlandse en Westerse organisaties het voortouw te nemen. Daardoor dreigen we te vervallen in neo-koloniale verhoudingen. Ik zou het mooi vinden als we de eco-theologische geluiden uit het Mondiale Zuiden kunnen versterken en daar in Nederland van kunnen leren.

4. Waarvan gaan jouw ogen van glimmen?
Verhalen. Ik raakte gefascineerd door zending vanwege de rijke verslaglegging die al eeuwenlang een enorm archief aan reisverhalen, brieven, zendingskaarten, tekeningen en foto’s hebben opgeleverd. Enkele jaren geleden publiceerden we daarom een online tentoonstelling over zendingscartografie. In mijn onderzoek viel me op dat zendelingen al eeuwenlang grote belangstelling hadden voor de natuur, voor dieren, planten en landschappen. Soms lijkt het alsof we dat zijn vergeten. Ik ben bezig met een boek om die vergeten geschiedenis te vertellen en te koppelen aan de actuele ecologische uitdagingen waar ook missionaire organisaties nu voor staan.

5.  Hoe kunnen we elkaar als kerken en zendingsorganisaties versterken in de missionaire opdracht?
Zending is in transitie. Er wordt steeds meer gesproken over wederkerigheid als het gaat om relaties met partners in het mondiale zuiden. Er wordt ook steeds meer gesproken over integrale zending, de gedachte dat de blijde boodschap niet alleen bedoeld is om zielen te bevrijden, maar dat de hele schepping wacht op bevrijding. Het zou mooi zijn als kerken en zendingsorganisaties gezamenlijk op kunnen trekken in een leerproces om te ontdekken wat dat voor hun missionaire opdracht betekent.

---

David Onnekink houdt hoofdlezing bij oprichting NatuurGetrouw

Woensdag 20 november 2024

“Bewogenheid met de gebrokenheid van de schepping en eerbied en zorg voor de schepping zijn diep geworteld in de gereformeerde traditie.” Dat betoogde hoogleraar David Onnekink tijdens de officiële oprichtingsvergadering van de vereniging NatuurGetrouw, het reformatorische netwerk van christenen met hart voor de natuur, op woensdagavond 20 november in Driestar Educatief in Gouda. De oprichtingsbijeenkomst werd bezocht door zo’n zestig personen.

Rentmeesterschap?

‘Met elkaar verbonden door eerbied voor Gods scheppingswerk’. Dat is de doelstelling van de nieuwe vereniging. Ons inzetten voor een zorgzame omgang met de natuur in een gebroken wereld. Wie het daarover heeft, noemt dan al snel de term ‘rentmeesterschap over de aarde’. David Onnekink, hoogleraar Christelijk Ecologisch Denken aan de Theologische Universiteit Utrecht, zette daar in zijn lezing kritische vraagtekens bij.

Geld en talenten

“Het begrip ‘rentmeesterschap’ heeft geen oude, reformatorische wortels. Dat wij rentmeester moeten zijn over onze aarde is een verzonnen traditie. Iets waarvan bijna alle mensen denken dat het heel oud is, terwijl het dat niet is.” Onnekink baseert zich daarbij op heel veel onderzoek. “Rentmeesterschap wordt in de meeste gevallen in verband gebracht met geld of met aan de mens gegeven talenten. Pas sinds de jaren ’70 van de 20^e eeuw nam de term een vlucht. Sinds die tijd wordt het begrip in verband gebracht met de schepping.”

Scheppingszorg

De term ‘scheppingszorg’ dekt dan ook veel meer de lading van het netwerk NatuurGetrouw. David Onnekink liet zien dat bewogenheid met de gebrokenheid van de schepping en eerbied en zorg voor die schepping wel degelijk diepgeworteld zijn in de gereformeerd traditie. Precies dat is wat het netwerk NatuurGetrouw bezighoudt en wat ook de Martine Vonkstichting bezighoudt.

---

Sterfdag Martine Vonk

14 november 2024

Vandaag is het vijf jaar geleden dat Martine Vonk overleed. Velen zullen nog aan haar denken. Niet alleen wij van de Martine Vonk Stichting die – in haar voetsporen – het christelijk ecologisch denken willen bevorderen, maar ook heel veel anderen. Hoe zou zij reageren op alle verontrustende ontwikkelingen in Nederland en wereldwijd? In dit kader is het nog steeds relevant wat zij in het voorjaar van 2019 zei tijdens haar Groenlezing in opdracht van het wetenschappelijk bureau van de ChristenUnie:

“Als we steeds weer teruggaan naar de verwondering, beseffen we wat het betekent dat we verbonden zijn met anderen en met de aarde. Verwondering geeft ruimte en betekenis aan begrippen als liefde en hoop. Het is een voorwaarde om de focus te kunnen verschuiven van kwantiteit naar kwaliteit.

Als je een gedeelde visie kunt formuleren die daarop is gestoeld, zal deze veel langer standhouden. Als beleid op korte termijn minder gunstig lijkt te zijn, of economische offers lijkt te vragen, helpt verwondering om te verwijzen naar de visie op de langere termijn. Het is een kunst om steeds weer in en uit te zoomen, om mensen mee te krijgen in het grotere beeld en daarmee te overtuigen waarom stappen in het nu nodig zijn.

Wat die visie voor mij is, is wel helder. Dat is het zoeken naar kwaliteit van leven voor mens, natuur, de hele aarde. Dat betekent radicaal kiezen voor beperking van consumptie, duurzame productiewijzen, eerlijke handel, beprijzen van alle kosten, het serieus meenemen van natuurwaarden en een veel grotere nadruk op immateriële waarden.”

Haar nagedachtenis zij ons tot zegen!

Lees ook het artikel in het Nederlands Dagblad van Theanne Boer en David Onnekink.

Nieuwsbrieven

Over enige tijd hopen we hier de nieuwsbrieven te tonen die we in de achterliggende tijd hebben verstuurd.